بررسی میزان آگاهی و استفاده مدیران از سیستم‌های اطلاعات مدیریت در فرایند تصمیم‌گیری در سازمان‌های دولتی

 

پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان آگاهی و استفاده مدیران از سیستمهای اطلاعات مدیریت در فرآیند تصمیم‌گیری در سازمان‌های دولتی استان ایلام انجام گرفته است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی- پیمایشی می‌باشد. جامعه آماری پژوهش مدیران و کارشناسان 83 سازمان دولتی استان ایلام بوده که با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای ابتدا 25 سازمان انتخاب گردید و سپس اطلاعات مورد نیاز پژوهش از کلیه مدیران عالی و میانی آن سازمان‌ها جمع‌آوری گردید. در مجموع حجم نمونه آماری 205 نفر بود. برای اندازه‌گیری از مدل پذیرش فناوری تغییر یافته و تئوری عمل استدلالی استفاده شده است. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه و برای تجزیه و تحلیل داده‌ها، از آمار توصیفی (جدول توزیع فراوانی، درصد فراوانی) و آمار استنباطی (آزمون کولموگروف- اسمیرنف، آزمون t، آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن، آزمون رگرسیون چند گانه گام به گام) استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد تفاوت معناداری بین دو گروه مدیران زن و مرد در استفاده از سیستم اطلاعات مدیریت وجود ندارد. همچنین بین گروه‌های با سطوح جایگاه سازمانی متفاوت در استفاده از آن نیز تفاوتی مشاهده نشد. همچنین بین میزان استفاده مدیران از MIS بر اساس گروه‌های سنی تفاوت وجود دارد به گونه‌ای که مدیران مسن‌تر کمتر از MIS استفاده می‌کنند و بین میزان استفاده از MIS بر اساس گروه‌های سابقه خدمت تفاوت وجود دارد. تحلیل رگرسیونی گام به گام حاکی از این است که شش عامل حمایت سازمانی، حمایت مالی، کاربرد اینترنت، حمایت مدیر ارشد، در دسترس بودن و اعتقاد به اثربخشی به عنوان مهمترین عوامل موثر بر بکارگیری MIS می‌توانند یک مدل قابل اتکا برای برآورد میزان کاربرد MIS ارائه نمایند.

واژگان کلیدی: سیستم اطلاعات مدیریت، MIS، سازمان‌های دولتی

 

فهرست مطالب

 

 

 

فصل اول: کلیات پژوهش

1- 1 مقدمه. 2

2-1 بیان مساله. 3

3-1 اهمیت و ضرورت تحقیق.. 5

4-1 اهداف تحقیق.. 6

6-1 فرضیه های تحقیق.. 7

1-6-1 فرضیه اصلی اول.. 7

2-6-1 فرضیه اصلی دوم. 8

7-1 تعریف نظری واژه ها و متغیرهای پژوهش.... 9

8-1 تعریف عملیاتی متغیرها 10

فصل دوم: مبانی نظری پژوهش

1-2 مقدمه. 13

2-2 طبقه‌بندی مدیران در سازمان‌ها 13

3-2 سطوح مختلف تصمیم‌گیرندگان مدیریتی.. 13

4-2 دیدگاه‌های مطروحه در خصوص مدیران.. 14

5-2 معیار تعریف اطلاعات خوب برای مدیران.. 14

6-2 نقش‌های مدیریتی و سیستم‌های اطلاعات حمایتی.. 14

7-2 مدیران، تصمیم‌گیری و سیستم‌های اطلاعاتی.. 16

8-2 مدل فردی تصمیم‌گیری و سیستم‌های اطلاعاتی.. 17

9-2 تصمیم گیری در سازمانها 17

1-9-2 شرایط تصمیم مدیران.. 17

2-9-2 تئوری های تصمیم گیری.. 17

3-9-2 تئوری کلاسیک تصمیم گیری.. 18

4-9-2 تئوری رفتاری تصمیم گیری.. 18

5-9-2 بصیرت ، قضاوت و پایبندی به عمل گذشته. 18

6-9-2 یابندگی قضاوتی.. 19

7-9-2 قاطعیت در تصمیم گیری.. 19

8-9-2 استراتژی درگیر کردن دیگران در تصمیم گیری.. 19

1-8-9-2 تصمیمات فردی ، تصمیمات مشورتی و تصمیمات گروهی.. 19

2-8-9-2 مدیریت در قرن 21 جایگاه خاصی برای دو سیاست کلان قائل است : 19

10-2 انواع اطلاعات... 20

1-10-2 طبقه‌بندی اطلاعات از نظر کاربرد. 20

2-10-2 طبقه‌بندی اطلاعات از نظر سطوح سازمانی.. 21

11-2 نقش استراتژیک اطلاعات... 22

1-11-2 سیستمها 23

2-11-2 روش سیستم ها و دیدگاه سیستمی.. 23

3-11-2 چرخه حیات سیستم.. 23

4-11-2 اهمیت اطلاعات و سیستم های اطلاعاتی.. 24

5-11-2 سیستمهای اطلاعاتی.. 24

12-2 کاربرد مدیریت... 25

1-12-2 مشارکت بیشتر در تصمیم گیری.. 25

2-12-2 افزایش سرعت در تصمیم گیری.. 25

3-12-2 افزایش سرعت در شناسائی مسائل.. 25

13-2 طرح ریزی سازمان.. 25

1-13-2 کاهش ارتقاع هرم سازمان.. 26

2-13-2 تمرکز یا عدم تمرکز بیشتر. 26

3-13-2 بهبود هماهنگی.. 26

4-13-2 شرح دقیق تری از وظایف... 26

5-13-2 افزایش کارکنان متخصص.... 27

14-2 سیستم های اطلاعاتی مدیریت... 27

15-2 طبقه‌بندی سیستم‌های اطلاعاتی.. 27

1-15-2 طبقه‌بندی سیستم‌های اطلاعاتی از نظر ماهیت... 27

2-15-2 طبقه‌بندی سیستم‌های اطلاعاتی از نظر ساختار 28

3-15-2 طبقه‌‌بندی سیستم‌های اطلاعاتی از نظر کاربرد. 28

1-3-15-2 سیستم‌های اطلاعات پشتیبان مدیریت... 29

1-1-3-15-2 سیستم‌های اطلاعات مدیریتی.. 29

2-1-3-15-2 سیستم‌های اطلاعات تولید گزارش.... 29

3-1-3-15-2 سیستم‌های اطلاعات مدیران ارشد. 30

4-1-3-15-2 سیستم‌های اطلاعات استراتژیک.... 30

5-1-3-15-2 سیستم‌های اطلاعات پشتیبان تصمیم.. 30

6-1-3-15-2سیستم‌های پردازش تبادلات یا تراکنش‌ها 32

2-3-15-2 سیستم‌های اطلاعات پشتیبان عملیات... 32

1-2-3-15-2سیستم‌های اطلاعات اداری.. 32

2-2-3-15-2 سیستم‌های اطلاعات مدیریت منابع انسانی.. 33

3-2-3-15-2سیستم‌های اطلاعات حسابداری.. 34

4-2-3-15-2 سیستم‌های اطلاعات تجاری.. 35

5-2-3-15-2 سیستم‌های اطلاعات تولید. 36

6-2-3-15-2سیستم اطلاعات جغرافیایی.. 36

7-2-3-15-2 سیستم‌های اطلاعات اسنادی.. 37

3-3-15-2سیستمهای کسب و کار الکترونیکی سازمان.. 37

1-3-3-15-2 برنامه‌ریزی منابع سازمان.. 37

2-3-3-15-2 مدیریت ارتباط با مشتری.. 39

3-3-3-15-2 مدیریت زنجیره تأمین.. 41

4-3-3-15-2 سیستم‌های همکاری سازمان.. 42

16-2پیشینة پژوهش.... 45

1-16-2 پژوهشات صورت گرفته در داخل کشور 45

2-16-2 پژوهشات صورت گرفته در خارج کشور 48

فصل سوم: روش شناسی پژوهش

1-3 مقدمه. 54

2-3 نوع و روش تحقیق.. 54

3-3 مبانی تئوریک پژوهش.... 54

4-3 مدل مفهومی پژوهش.... 57

5-3 متغیرهای پژوهش.... 58

1-5-3 متغیر وابسته. 58

2-5-3 متغیر مستقل.. 58

6-3 روش و تکنیک جمع آوری اطلاعات... 58

1-6-3 مشخصات پرسشنامه. 58

7-3 روایی و پایانی ابزار 59

1-7-3 روایی / اعتبار 59

2-7-3 پایایی.. 59

8–3 جامعه آماری، حجم نمونه و روش نمونه گیری.. 61

9-3 قلمرو تحقیق.. 61

10-3 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات... 61

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

1-4 مقدمه. 64

2-4 بررسی ویژگی های جمعیت شناختی.. 65

1-2-4 جنسیت... 65

2-2-4 سطح تحصیلات... 66

3-2-4 جایگاه سازمانی.. 67

4-2-4 سن.. 68

5-2-4 سابقه خدمت... 69

3-4 بررسی شاخص های مربوط به متغیرهای تحقیق.. 70

1-3-4 بررسی شاخص های مولفه آشنایی.. 70

2-3-4 بررسی شاخص های مولفه در دسترس بودن.. 71

3-3-4 بررسی شاخص های مولفه توانایی.. 72

4-3-4 بررسی شاخص های مولفه کاربرد MIS.. 73

5-3-4 بررسی شاخص های مولفه آگاهی مدیر. 74

6-3-4 بررسی شاخص های مولفه حمایت مدیر. 75

7-3-4 بررسی شاخص های مولفه حمایت مالی.. 76

8-3-4بررسی شاخص های مولفه سازمان یادگیرنده 77

9-3-4بررسی شاخص های مولفه حمایت سازمانی.. 78

10-3-4 بررسی شاخص های مولفه شیوه تصمیم گیری مدیران.. 79

11-3-4 بررسی شاخص های مولفه قصد کاربرد MIS.. 80

12-3-4 بررسی شاخص های مولفه کاربرد کامپیوتر. 81

13-3-4 بررسی شاخص های مولفه کاربرد اینترنت... 81

14-3-4 بررسی شاخص های مولفه اعتقاد به اثربخشی.. 82

4-4 بررسی نرمال بودن متغیرها 83

5-4 نتایج آزمون t 84

1-5-4 آزمون t برای مقایسه میزان کاربرد MIS در مدیران.. 84

6-4مقایسه میزان استفاده گروههای مختلف مدیران از MIS.. 88

8-4آزمون همبستگی اسپیرمن بین متغیرها 93

1-8-4 سن.. 93

2-8-4 سابقه خدمت... 93

3-8-4 در دسترس بودن.. 94

4-8-4 آگاهی مدیر. 94

5-8-4 حمایت مدیر. 95

6-8-4 حمایت مالی.. 95

7-8-4سازمان یادگیرنده 96

8-8-4 حمایت سازمانی.. 96

9-8-4 شیوه تصمیم گیری مدیران.. 98

10-8-4 قصد کاربرد MIS.. 98

11-8-4 کاربرد کامپیوتر. 99

12-8-4 کاربرد اینترنت... 99

13-8-4 اعتقاد به اثربخشی.. 100

14-8-4آشنایی با MIS.. 100

15-8-4 توانایی.. 100

9-4آزمون تحلیل رگرسیون.. 101

10-4 آزمون صحت مدل برازش شده.............................................................................................. 109

11-4 خلاصه آزمون فرضیه ها 112

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات پژوهش

1-5 مقدمه. 120

2-5 یافته های تحقیق.. 120

1-2-5 یافته ها حاصل از ویژگی های جمعیت شناختی.. 120

2-2-5 یافته های حاصل از بررسی شاخصهای مربوط به متغیرهای پژوهش.... 120

3-2-5 نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل فرضیات تحقیق.. 122

4-2-5 نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون.. 125

5-2-5 سایر نتایج تحقیق.. 125

3-5 پیشنهادات... 128

1-3-5 پیشنهادات کاربردی.. 128

2-3-5 پیشنهادات به محققین آتی.. 129

4-5 محدودیت های تحقیق.. 130

پیوست........................................................................................................................................................ 131

منابع فارسی: 137

منابع لاتین: 141

فهرست جداول

جدول(3-1). مؤلفه های میزان آگاهی و کاربرد........................................................................................... 60

جدول (4-1). توزیع فراوانی مدیران نمونه آماری بر اساس جنسیت........................................................... 65

جدول (4-2). توزیع فراوانی مدیران نمونه آماری بر اساس سطح تحصیلات............................................... 66

جدول (4-3). توزیع فراوانی مدیران نمونه آماری بر اساس جایگاه سازمانی............................................... 67

جدول (4-4). توزیع فراوانی مدیران نمونه آماری بر اساس سن.................................................................. 68

جدول (4-5). توزیع فراوانی مدیران نمونه آماری بر اساس سابقه خدمت................................................... 69

جدول (4-6). توزیع فراوانی نظرات مدیران استان در زمینه «آشنایی با MIS»...................................... 70

جدول (4-7). توزیع فراوانی نظرات مدیران استان در زمینه «در دسترس بودن MIS».......................... 71

جدول (4-8). توزیع فراوانی نظرات مدیران استان در زمینه «توانایی»...................................................... 72

جدول (4-9). توزیع فراوانی نظرات مدیران استان در زمینه « کاربرد MIS ».......................................... 73

جدول (4-10). توزیع فراوانی نظرات مدیران استان در زمینه « آگاهی مدیر »......................................... 74

جدول(4-11). توزیع فراوانی نظرات مدیران استان در زمینه «حمایت مدیر»............................................ 75

جدول(4-12). توزیع فراوانی نظرات مدیران استان در زمینه « حمایت مالی »....................................... 76

جدول(4-13). توزیع فراوانی نظرات مدیران استان در زمینه «سازمان یادگیرنده».................................... 77

جدول(4-14). توزیع فراوانی نظرات مدیران استان در زمینه «حمایت سازمانی»...................................... 78

جدول(4-15). توزیع فراوانی نظرات مدیران استان در زمینه « شیوه تصمیم گیری مدیران ».................. 79

جدول(4-16). توزیع فراوانی نظرات مدیران استان در زمینه « قصد کاربرد MIS».................................. 80

جدول(4-17). توزیع فراوانی نظرات مدیران استان در زمینه « کاربرد کامپیوتر »..................................... 81

جدول(4-18). توزیع فراوانی نظرات مدیران استان در زمینه «کاربرد اینترنت»......................................... 82

جدول(4-19). توزیع فراوانی نظرات مدیران استان در زمینه « اعتقاد به اثربخشی».................................. 82

جدول(4-20). نتایج آزمون کولموگروف–اسمیرنف برای بررسی پیش فرض نرمال بودن متغیرهای مورد

مطالعه.......................................................................................................................................................... 83

جدول (4-21). نتایج آزمون t برای مقایسه میزان کاربرد MIS در مدیران............................................. 86

جدول(4-22). نتایج آزمون t برای مقایسه میزان استفاده از MIS براساس جنسیت............................... 88

جدول(4-23). تجزیه یک طرفه واریانس برای مقایسه میزان « آشنایی » براساس میزان تحصیلات....... 88

جدول (4-24)آزمون LSD بر اساس مولفه آشنایی........... 89

جدول(4-25). تجزیه یک طرفه واریانس برای مقایسه میزان « توانایی » براساس میزان تحصیلات........ 90

جدول(4-26). تجزیه یک طرفه واریانس برای مقایسه میزان « کاربرد MIS » براساس میزان تحصیلات 90

جدول(4-27). تجزیه یک طرفه واریانس برای مقایسه میزان « آشنایی » براساس جایگاه سازمانی........ 91

جدول(4-28). تجزیه یک طرفه واریانس برای مقایسه میزان « توانایی » براساس جایگاه سازمانی......... 91

جدول(4-29). تجزیه یک طرفه واریانس برای مقایسه میزان « کاربرد MIS » براساس جایگاه سازمانی 92

جدول(4-30). نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن برای میزان آشنایی، توانایی و کاربرد MIS با متغیرهای مورد مطالعه................. 97

جدول(4-31). نتایج تجزیه واریانس پیش بینی میزان کاربرد MIS توسط مدیران دستگاههای دولتی استان ایلام بر اساس

متغیرهای مورد مطالعه.................................................................... 101

جدول(4-32). ضرایب رگرسیونی پیش بینی میزان کاربرد MIS توسط مدیران دستگاههای دولتی استان ایلام بر اساس متغیرهای مورد مطالعه 102

جدول(4-33). نتایج تجزیه واریانس پیش بینی میزان کاربرد MIS توسط مدیران دستگاههای دولتی استان ایلام بر اساس متغیرهای مورد مطالعه 103

جدول(4-34). ضرایب رگرسیونی پیش بینی میزان کاربرد MIS توسط مدیران دستگاههای دولتی استان ایلام بر اساس متغیرهای مورد مطالعه 104

جدول(4-35). نتایج تجزیه واریانس پیش بینی میزان کاربرد MIS توسط مدیران دستگاههای دولتی استان ایلام بر اساس متغیرهای مورد مطالعه 106

جدول(4-36). ضرایب رگرسیونی پیش بینی میزان کاربرد MIS توسط مدیران دستگاههای دولتی استان ایلام بر اساس متغیرهای مورد مطالعه 107

جدول (4-37). نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل فرضیات تحقیق 118

فهرست نمودار و شکل

نمودار (4-1). توزیع فراوانی مدیران نمونه آماری بر اساس جنسیت............................................ 65

نمودار (4-2). توزیع فراوانی مدیران نمونه آماری بر اساس سطح تحصیلات............................. 66

نمودار (4-3). توزیع فراوانی مدیران نمونه آماری بر اساس جایگاه سازمانی............................... 67

نمودار (4-4). توزیع فراوانی مدیران نمونه آماری بر اساس سن.................................................... 68

نمودار (4-5). توزیع فراوانی مدیران نمونه آماری بر اساس سابقه خدمت.................................. 69

نمودار(4-6). نرمالیته باقیمانده ها........................................................................................................... 110

شکل (2-1). ابزارهای سیستم‌های همکاری سازمان......................................................................... 43

شکل (2-2). چارچوب نظری پژوهش.................................................................................................... 52

شکل (3-1). مدل پذیرش فناوری (TAM) ......... 56

شکل (3-2). تئوری عمل استدلالی 56

شکل (3-3). مدل مفهومی پژوهش............................................................................ 57

شکل (4-1). نتیجه مدل آزمایش شده پژوهش ......................................................... 111