عنوان: مبانی نظری و پیشینه تحقیق مهارت های زندگی و خودکارآمدی

فرمت فایل: Word

تعداد صفحات:  45

سازمان جهاني بهداشت (۱۳۷۹)، مهارت‌های زندگي را با هدف توانمند کردن بشر مطرح نمود و آن را به صورت توانایی‌های رواني-اجتماعي لازم براي رفتار انطباقي و مؤثر، که افراد را قادر می‌سازد به طور مؤثری با مقتضیات چالش‌های زندگي روزمره مقابله كنند، تعريف می‌کند.

آموزش اين مهارت‌ها موجب ارتقاي رشد شخصي و اجتماعی، محافظت از حقوق انسان‌ها و پیشگیری از مشکلات رواني - اجتماعي می‌شود.

يونيسف مهارت‌های زندگي را به اين صورت بیان می‌کند «یك رويكرد مبتني بر تغییر رفتار یا شکل دهي رفتار که به برقراري توازن ميان سه حوزه رامد نظر قرارمی دهد، اين سه حوزه عبارتند از دانش، نگرش و مهارت‌ها». تعريف يونيسف برشواهد پژوهشي مبتني است كه نشان مي دهد اگر در توانمندسازي افراد جامعه بخش دانش، نگرش و مهارت به صورت تلفيقي مورد توجه قرار نگيرد، نتيجه مورد انتظار يعني كاهش رفتارهاي پرخطر به دست نمي¬آيد (خاك پور، ۱۳۸٠). به طور كلي مهارت‌های زندگي عبارتند از توانايی¬هاي كه منجر به ارتقاي بهداشت رواني افراد جامعه، غناي روابط انساني، افزايش سلامت در رفتارهاي زندگي در سطح جامعه مي گردند (خاک پور ,1380).

الياس (۱۹۹۴) مهارت‌های زندگي را در ايجاد روابط بين فردي مناسب و مؤثر، انجام مسؤليتهاي اجتماعي، انجام تصميم گيريهاي صحيح، حل تعارضها و كشمكشها بدون توسل به اعمالي كه به خود يا ديگران صدمه مي زند، تعريف ميكند (به نقل از شکوهی یکتا، 1387).

آموزش مهارت‌های زندگي به معنا و مفهوم جامعه شناختي آن، از یک سو عبارت است از انتقال آموخته‌ها و اندوخته هاي فرهنگي، اجتماعي، سياسي و اقتصادی جامعه به افراد در تمام گروه‌های سني، (کودكان، نوجوانان و جوانان، بزرگسالان) بر فراخور و شرایط سني تمام گروه‌های اجتماعي و فرهنگی و سیاسی و اقتصادی وبر پایه نيازها و ضرورت‌ها و از سوي دیگر آماده سازي آن‌ها براي انجام كارها ومسؤليت هايي كه بر عهده آن‌ها واگذار می‌گردد (رحمت زاده، ۱۳۸۴).

از نظر اريكسون، فرد در هر مرحله از زندگی با بحرانی روبرو می‌گردد که با حل اين بحران روانی_اجتماعی به مرحله بعد سوق می‌یابد و داشتن مهارت‌های اجتماعی در زندگی به فرد در حل بهتر و سلامت روانی_اجتماعی وی کمک می‌کند و در آموزش جلسات گروهی به افراد آموزش داده می‌شود تا در حل بحران‌های مختلف زندگی موفقيت بيشتری داشته باشند و در حل و فصل بحران‌ها و مسايل قبلی و فعلی خويش توفيق يابند (کهرازي، ۱۳۸2).

برنامه مهارت‌های زندگي بر این اصل استوار است كه كودكان و نوجوانان حق دارند توانمند شوند و نیاز دارند بتوانند از خودشان و علایقشان در برابر موقعیت‌های سخت زندگي دفاع كنند (سازمان جهاني بهداشت، ۱۳۷۹).

آموزش مهارت‌های زندگي در سال ۱۹۷۹ و با اقدامات دکتر گیلبرت بوتوین آغاز گردید، وي در اين سال يك مجموعه آموزش مهارت‌های زندگي براي دانش آموزان كلاس هفتم تا نهم به منظور پیشگیری از سوءمصرف مواد مخدر و الکل تدوين نمود. اين برنامه آموزشي به نوجوانان ياد می‌داد كه چگونه با استفاده از مهارت‌های رفتارجراتمندانه، تصميم گيري و تفکر نقاد در مقابل وسوسه يا پیشنهاد سوءمصرف مواد از سوی مسئولان مقاومت كنند.

هدف بوتوين، طراحي يك برنامه واحد پیشگیری اوليه بود و از ۳ قسمت تشكيل شده بود:

۱ – آموزش مهارت‌های شخصي شامل:بهبود تصميم گيري، تفکر انتقادی، مقاومت در برابر جاذبه تبليغات، مقابله مؤثر با اضطراب اجتماعي، تكنيكهای تغيير خود

۲– آموزش مهارت‌های اجتماعي شامل:مهارت‌های ارتباط كلامي وغيركلامي، شناخت علل سوء تفاهم‌ها و راه حل‌های اجتناب از آن و مهارت چگونگي ابراز وجود.

۳– آموزش مهارت‌های مربوط به مشكلات ناشي از سوءمصرف مواد كه شامل ارائه اطلاعاتي درباره ميزان شيوع فعلي سوءمصرف مواد، پيامدهاي كوتاه مدت و بلندمدت سوءمصرف، مهارت‌های مقاومت نه گفتن در مقابل پیشنهاد مصرف مواد. پژوهش‌ها حاكي از آن بودند که اين برنامه‌ها در پیشگیری اوليه چندين نوع مواد مخدر ازجمله سيگار موفق بوده است (استوار، ۱۳٧٧).

به دنبال اين اقدامات مقدماتي ،از سال ۱۹۹۳ به بعد سازمان جهاني بهداشت با هماهنگی يونيسف برنامه آموزش مهارت‌های زندگي را به عنوان يك طرح جامع پيشگيري اوليه و ارتقای سطح بهداشت رواني كودكان و نوجوانان معرفي نمود. اين برنامه در کشورهای مختلف دنيا تجربه شده و گزارش‌های اميدبخشي از کارایی اين برنامه منتشر گردید (سازمان جهاني بهداشت، ۱379).

فهرست مطالب

مهارت‌های زندگی

تعریف مهارت زندگی

اهداف برنامه آموزش مهارت‌های زندگي:

مصاديق و انواع مهارت‌ها

اهداف آموزش مهارت‌های زندگي

لزوم آموزش مهارتهای زندگی

تأثير مثبت مهارتهاي زندگي:

هویت یابی و مهارتهای زندگی

هویت یابی:

راههای رسیدن به هویت موفق در نوجوانان:

توانایی خودآگاهی:

توانایی تصمیم گیری:

توانایی برقراری روابط مطلوب:

توانایی مقابله با هیجان ها:

توانایی انتخاب هدف:

رابطه ی مهارت هاي تحصيلي با مهارت هاي زندگي

مهارت های حل مسئله، تصمیم گیری، تفکر خلاق

تعريف مهارت حل مسئله:

مراحل مهارت حل مسئله:

جهت گيري كلي نسبت به مسئله

شناسايي كامل مشكل

بدست آوردن راه حل هاي متعدد

ارزيابي راه حل ها

اجراي راه حل و بازبيني

الف: اجراي راه حل

كاربرد مهارت حل مساله:

مهارت تصمیم گیری

انواع تصمیم‌گیری

تصمیم‌گیری احساسی:

تصمیم‌گیری اجتنابی:

تصمیم‌گیری مطیعانه:

تصمیم‌گیری تکانشی:

تصمیم‌گیری منطقی:

مهارت تفکر خلاق:

خودکارآمدی

مفهوم خودکارآمدي

اثرات خودکارآمدي بر کارکردهاي روان شناختي

راهبردهاي ايجاد و تغيير نظام باور خودکارآمدي

پيشينه پژوهش

منابع