عنوان: مبانی نظری و پیشینه تحقیق توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی

فرمت فایل: word

تعداد صفحات: 50

 

 

مفهوم فضا در ابعاد وسیع و جامع خود تجلی­گاه رابطه­ی میان تمام فعالیت­های انسانی است. این فـعالیت­ها هـر کدام به گـونه­ای مـتفاوت از دیگـری اثرات خود را بر جای نهاده و چشم­انداز­های گوناگونی را به وجود می­آورند. هالد[1] فضا را به ظروف حاوی چشم­انداز جغرافیایی تعریف می­کند. توجیه فضا تا آن­جا که به کار جغرافیا مربوط می­شود جایی است که پدیده­های جغرافیایی اثر متقابل بر هم دارند و بدین لحاظ است که می­توان در یک مفهوم ساده­تر گفت، فضا میدان تأثیربخش متقابل میان پدیده­هاست. برخی از نویسندگان نیز مانند ادوارد اولمن[2] فضا را مترادف با واژه­ی موقعیت، یعنی جایی که رابطه­ی بین مکان­ها را ممکن می­سازد تعریف کرده است. به هر حال فضا جایی است که روابط متقابل میان عوامل و پدیده­ها در آن صورت می­گیرد و به اعتبار دیگر هر رابطه­ی فضایی دارای یک سازمان فضایی است (رضوانی، 1382: 46).

 

1-1-1- مکان در ارتباط با فضا

از دید بسیاری از اندیشمندان، فضا عنصر جدانشدنی ساخت مادی و ساخته شدن زندگی اجتماعی است (رهنمایی و اشرفی، 1386: 25). بنابراین فضا تولید اجتماعی است و بانی تولید آن تولیدکنندگان، مصرف­کنندگان و کنش­گران است. دولت، اجتماعات، موسسه­های تولیدی و گروه­هایی که با نظامی پیچیده از کنش­های متقابل در مقیاس­های مختلف درگیرند، از آن جمله محسوب می­شوند (سهامی، 1385: 110). جایگاه و موقعیت افراد به همراه ویژگی­های آن­ها، وضعیت مکانی آن­ها را در فضا معلوم می­کند. در واقع مفهوم مکان نه تنها در محیط طبیعی بلکه مهم­تر از آن، در محیطی انسانی جستجو می­شود که بخش جدایی­ناپذیر بلکه آمیخته محیط­های انسانی است که به وسیله­ی مجموعه­ای از دسترسی­ها تعیین می­شود (رضوانی و همکاران، 1388: 51).

 

 

1-1-2- سازمان فضایی[3]

سازمان فضایی هر منطقه تبلور جریان و الگوی ارتباطات فضایی آن منطقه است. اصولاً در هر منطقه­ای فعالیت­های انسانی- اقتصادی به هم پیوسته هستند، پیوستگی این فعالیت­ها در یک ناحیه ممکن است تا ابعاد بسیار وسیعی گسترش یابد (رضوانی، 1382: 46). به عبارت دیگر سازمان فضایی به چگونگی شکل­گیری مجموعه­ای از عناصر به هم پیوسته نظیر جمعیت، فعالیت، نقاط گروهی، کانون­ها، شبکه دسترسی، نقش و کارکرد مراکز و... و نیز روابط متقابل میان این عناصر در فضا اطلاق می­گردد (Misra, 1990: 222-223 ).

 

1-1-3- توانمندسازی[4]

در خصوص مفهوم توانمندسازی تعاریف متفاوتی ارائه شده است که این امر را می­توان ناشی از دو عامل مهم دانست: نخست، چندبعدی بودن این مفهوم؛ و دوم، کاربرد آن در حوزه­های مختلفی چون مدیریت، روان­شناسی، جغرافیا، کشاورزی، جامعه­شناسی و حوزه­های دیگر (میرزایی و همکاران، 1389: 101).

توانمندسازی به معنای کسب قدرت یا واگذاری و محول کردن انجام کاری خاص به منظور هدفی مشخص است .(Mubashir, 1991: 99)این مفهوم داراي دو محتواي قدرت و نمايندگي انجام كاري است. بنابراين مي­توان توسعه را به نوعي توانايي واقعي مردم در جهت تغيير و به منظور دستيابي به زندگي متكامل­تر با قدرت تعيين سرنوشت تلقي كرد. بر اين مبنا توانمندسازي عبارت است از دسترسي به ابزارها و امكاناتي كه با استفاده از آن­ها، افراد بتوانند سرنوشت خود را تعيين كنند و به پيش ببرند (Eklund, 1999: 45). تعاريف و تفسيرهاي متفاوتي از توانمندسازي ارائه شده است كه بسياري از آنها با يكديگر مشابه­اند. به عنوان مثال، تعريف تور (1986) از توانمندسازي دقيقا مانند تعريف راپاپورت است كه وي عقيده دارد توانمندسازي به مفهوم فرآيندي است كه مردم طي آن به قدري توان يافته­اند كه در كنترل و تأثيرگذاري بر رخدادهاي تعيين­كننده در زندگي­شان مشاركت كنند (Serayeldin, 1991, 88).

بنابراين توانمندسازي عبارت است از كسب قابليت­هايي كه طي آن فرد و جامعه توانايي كنترل يا تأثيرگذاري بر نيروهاي مؤثر تعيين كننده، بر حيات خود را مي­يابد (دارابي، 1384: 272 ). با توجه به اين تعريف، اقداماتي كه مي­تواند منجر به ايجاد چنين شرايطي در روستاها گردد، عبارت­اند از: الف) افزايش دانش و سواد؛ ب) بقاي نيروهاي باسواد در روستا؛ ج) افزايش مشاركت در تصميم­گيري.

 

[1]Halld

[2]Edward Ullman

[3]Spatial organization

[4]Epowerment

فهرست مطالب

 

فضا

مکان در ارتباط با فضا

سازمان فضایی

توانمندسازی

مشاركت

توانمندسازي و بهسازي مشاركتي

فقر و محروميت اقتصاد

كارآفرينيروستايي

توسعه

دیدگاه ها و نظریه ها

تاریخچه و مبانی نظری مطالعات فقر

دیدگاه های مرتبط با کارآفرینی

ديدگاه جامعه شناختي و جمعيت شناختي

ديدگاه روانشناختي

ديدگاه اقتصادي (کارآفريني درون تئوري اقتصادي)

ديدگاه توسعه اي و محيطي

ديدگاه نهادي

بررسی رویکردهای گوناگون در مورد مشارکت

دیدگاه روانشناختی

دیدگاه جامعه شناختی

دیدگاه علوم سیاسی

پیشینه تاریخی توانمندسازی

رویکردهای نظری توانمندسازی

فرآیند توانمندسازی

چارچوب توانمندسازی

حوزه های توانمندسازی مددجویان

ساماندهی افراد و ایجاد تشکل

رويكردهاي سازماني

نظريه هاي گونه ی اول

نظريه هاي گونه ی دوم

نظريه هاي گونه ی سوم

نظريه هاي گونه ی چهارم

نوع شناسی کمیته امداد امام خمینی (ره)

اهمیت موضوع توانمندسازی در کمیته امداد امام خمینی (ره)

جایگاه کمیته امداد در توانمندسازی مددجویان تحت پوشش این نهاد

توانمندسازی مددجویان

عوامل موثر بر توانمندسازی خانواده های تحت حمایت کمیته امداد

منابع