عنوان: مبانی نظری و پیشینه تحقیق تربيت اخلاقي در دوره كودكي

فرمت فایل: word

تعداد صفحات: 100

 

بخشی از تعالیم اسلام را اخلاق اسلامی شکل می دهد، که تحت عناوین اخلاق حمیده و رذیله مورد بحث جدی است. خداوند یکی از اهداف اساسی بعثت پیامبر اسلام(ص) را تزکیه مردم از آلودگی های اخلاقی می داند« به یقین، خدا بر مومنان منت نهاد که پیامبری از خودشان برانگیخت، تا آیات خود را بر ایشان بخواند و پاکشان گرداند و کتاب و حکمت به آنان بیاموزد، قطعاً پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند» (آل عمران: 163).

یکی از شعارهای محوری پیامبر اسلام چنین بوده است «انما بعثت لا تمم مکارم الاخلاق» تنها برای تکمیل فضایل اخلاقی برانگیخته شدم. پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) به سبب تاکیدهای ایشان توجه به مسائل اخلاقی تداوم یافت. امیرالمومنین علی(ع) اولین کسی است که در این باب اثری مکتوب از خود به یادگار نهاد و در نامه ای به امام حسن (ع) نکاتی مهم در اخلاق و تربیت اخلاقی بیان نمود که به نامه 31 نهج البلاغه معروف است که ابواحمد حسن بن عبدالله عسکری از دانشمندان اهل سنت در کتاب الزواجر و المواعظ در مورد آن می نویسد: اگر از کلمات پندآموز چیزی باشد که باید با آب طلا نوشته شود همین نامه است (مکارم شیرازی، ج1، 1377).

رساله حقوق امام سجاد و دعای مکارم الاخلاق ایشان در صحیفه سجادیه نیز در این زمینه بی نظیرند و در روایاتی که از امامان معصوم(ع) به ما رسیده، بسیاری از مسائل اخلاقی مطرح شده است. از این رو تدوین کنندگان مجموعه های روایی بخشی از آنها را به اخلاقیات اختصاص داده اند. مثلا در کتاب شریف کافی، بخشی از جلد دوم آن با عنوان «کتاب العشره» و «صفات المومن» در مورد مباحث اخلاقی است. هم چنین رساله ای با عنوان صفه المومن و الفاجر از اسماعیل بن مهران و المانعات من دخول الجنه از جعفر بن احمدقمی، کتاب تحف العقول از ابومحمد شعبه حرانی، مکارم اخلاق از علی بن احمد کوفی، مکارم اخلاق از طبرسی، السعاده و الاسعاد از عامری، تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق از ابن مسکویه، احیاء و علوم الدین و کیمیای سعادت از غزالی، اخلاق ناصری از خواجه نصیرالدین طوسی، اخلاق اشراف از روزبهان شیرازی، اخلاق شمسی و اخلاقی کاشفی از علی کاشفی، مجهه البیضاء فی تهذیب الاخیار از فیض کاشانی و جامع السعادات از ملامهدی نراقی و معراج السعاده از احمد نراقی تالیف شده و این روند تا به امروز ادامه دارد و نشانگر پیشینه طولانی افتخار آمیز اخلاق در جهان اسلام است ( به نقل از داوودی، 1391، ص 25). که هم اکنون تحت عنوان علم اخلاق مورد توجه قرار گرفته است.

ابن مسکویه(1422ق) در تعریف علم اخلاق می نویسد: علم اخلاق، صفت های خوب و بد و راههای اکتساب صفت های خوب و دوری از صفت های بد را بیان می کند و نیز درباره خلق می گوید: «حالتی است که باعث می شود افعال متناسب با آن بدون نیاز به فکر و تامل از فرد صادر شود» .

خواجه نصیرالدین طوسی(1360) دراین باره می نویسد: علم اخلاق علمی است که نفس انسانی را چگونه خلقی اکتساب تواند کرد که جملگی افعالی که با ارادت او از او صادر شود، جمیل و محمود بود. بنابراین از نظر وی این علم بیان کننده صفت هایی است که انسان باید در خود ایجاد کند تا رفتارهای ارادی صادر شده ای از همگی نیکو و پسندیده باشد. وی در علم اخلاق هم از صفتهای خوب و بد و هم از چگونگی کسب صفت های خوب و دوری از صفت های بد بحث می کند.

ملااحمد نراقی(1351) در معراج السعاده می نویسد: فایده علم اخلاق پاک ساختن نفس است از صفت های رذیله و آراستن آن به ملکات جمیله که از آن به تهذیب اخلاق تعبیر می شود و به نظر وی در علم اخلاق از فضایل و رذایل و از چگونگی اکتساب فضایل و زودن رذایل بحث می شود.

بنابراین موضوع علم اخلاق فضیلت ها و رذیلت ها و راههای ایجاد فضیلت ها و مبارزه با رذیلت هاست. یکی از این راهها تربیت است.

 

فهرست مطالب

 

تاریخچه اخلاق در اسلام

تربیت..

تربیت در دوره کودکی..

تربیت اخلاقی..

ضرورت تربیت اخلاقی..

رویکرد های اخلاقی در تربیت..

رویکرد مکتب فضیلت گرایی به تربیت اخلاقی..

رویکرد مکتب وظیفه گرایی به تربیت اخلاقی..

رویکرد منفعت گرایی به تربیت اخلاقی..

رویکرد غمخواری...................................................................................................................

تربیت اخلاقی کودک...

زمان آغاز تربیت اخلاقی کودک از نظر روانشناسان و برخی از اندیشمندان اسلامی..

عاطفه به زمینه درونی در تربیت اخلاقی کودک

فطرت

گرایش به خیر اخلاقی..

گرایش به خدا

گرایش عاطفی در دوره کودکی و ارتباط آن با تربیت اخلاقی..

عاطفه....................................................................................................................................

حب ذات..

اعتماد به نفس...

حس خود کم بینی یا عقده حقارت..

ترس.

خشم.....................................................................................................................................

حسادت................................................................................................................................

لجبازی..................................................................................................................................

امید و ناامیدی.........................................................................................................................

خانواده به عنوان زمینه بیرونی در تربیت اخلاقی کودک

نقش محیط به عنوان زمینه بیرونی در تربیت اخلاقی کودک...

خانواده و ویژ گی های آن.

جایگاه فرزند در کانون خانواده

اسلام و حقوق فرزند.

کیفیت وقت گذراندن با فرزندان.

نقش خانواده در تربیت اخلاقی کودک...

وظایف والدین درخانواده.........................................................................................................

محبت به فرزند و نقش آن در پایه ریزی شخصیت..

مضرات افراط و تفریط در محبت..

تکریم شخصیت کودک...

نقش خانواده و ضرورت آموزش نظم به کودک...

نقش خانواده در بیداری گرایش کودک به خداوند.

آموزش خداشناسی به کودکان با توجه به فطرت آنها

تربیت عملی

کمک گرفتن از طبیعت..

استفاده از تجارب خود کودکان و بیان داستانهای مناسب دینی..

آموزش قرآن.

ارائه پاسخ های درست و ساده به پرسش های دینی کودک...

منابع و ماخذ