عنوان مقاله: الحاق شهری سکونتگاههای روستایی پیرامون شهر زنجان

قالب بندی: word

تعداد صفحات: 19

قسمتی از متن:

ادغام یا الحاق شهری، بنا بر تعریف، هنگامی پدیدار می گردد که مرزهای یک حوزه شهری معین به عرصه های پیرامونی گسترش می یابد و اجزای فضایی پیرامونی را به خود ملحق می سازد (کِیوز، 2005). این پدیده را می توان رایجترین پدیده در رشد و گسترش کانونهای شهری به شمار آورد؛ به سخن دیگر، اغلب شهرها، اعم از کوچک و بزرگ و حتی کلانشهرهای سرتاسر جهان، رشد و گسترش فعلی خود را مدیون همین پدیده بوده اند (از جمله نگاه کنید به: واسمر، 2002؛ اسکابورسکیس، 2006؛ فارل، 2008؛ هیکیلا، 2007). در ایران، شهرهای تهران، اصفهان، مشهد، شیراز، تبریز، یزد و بسیاری شهرهای کوچک و بزرگ کشور از طریق همین روند، یعنی الحاق اراضی و سکونتگاههای روستایی پیرامونی، جایگاه امروزین خود را فراچنگ آورده اند.

از آنجا که ادغام یا الحاق عرصه های پیرامونی شهرها، بویژه حوزه های کلانشهری، در پی الزامات زمانی و نحوه و روند تصمیم سازیهای مراجع رسمی و یا نهادهای متوّلی مدیریت شهری در قالب محدودة شهری یا کلانشهری رخ می دهد، در اینجا آن را به منظور تشخیص از سایر پدیده های مرتبط با رشد کانونهای شهری، گسترش رسمی شهر می نامیم. بنابراین، آنچه از این طریق و نیز به عنوان رشد بی رویه شهر مطرح می شود، پدیده ای است متفاوت از رشد طبیعی این گونه کانونها. البته، این پدیده و پدیده های وابسته به آن، بویژه پدیده های خورندگی،[1] خزش[2] (سعیدی و شفیعی ثابت،1390) و ادغام یا الحاق[3] شهری (سعیدی و حسینی حاصل، 1390)، کمتر به درستی تبیین و تعریف می شوند و چه بسا گاهی به نادرست و به جای یکدیگر بکار می روند.[4]

اگر در عمل سرچشمه همة مسائل محیطی و کالبدی- فضایی شهرها و کلانشهرها به درستی در این دو پدیده قابل ردیابی نباشند، لااقل بسیاری از معضلات شهری از این دست، به پس- زمینه های بنیادین و روندهای مرتبط با آنها باز می گردد؛ از آن جمله اند: نابودی اراضی حاصلخیز و منابع تجدیدناشدنی، تهدید و کاهش انسجام اجتماعی، جدایی گزینی فضایی، نابرابری و شکاف فزاینده طبقاتی، بزهکاری شهری و قانونگریزی، بیکاری پنهان و آشکار، حذف فضاهای باز، افزایش مصرف سوخت و انرژی، وابستگی روزافزون به خودرو، دسترسی نابرابر به امکانات و تسهیلات آموزشی و بهداشتی- درمانی، آلودگی روزافزون و تخریب محیطی. با این وجود، هستند کسانی که بی توجه به این همه، توسعه عمومی سرزمین را مرهون گسترش روند شهرگرایی و افزایش نرخ شهری شدن عرصه های زیستی به شمار می آورند (ضمنا هیکیلا، 2007؛ سعیدی، 1387، ب).

بدینسان، به طور کلی می توان گفت، رشد شهرها معمولا از فرايندی دوگانه­ تبعیت می کند: گسترش بروني (افقی) و رشد دروني (فشرده). روند رشد برونی یا افقی که اثرگذاری تعیین کننده ای بر سکونتگاههای روستایی و چشم اندازهای پیرامونی دارد، بویژه اگر سریع و بی­برنامه باشد، زمینه ساز شکل گیری پدیده­های نامطلوب مورد اشاره می گردد که تغییر نامناسب کاربری اراضی کشاورزی، بخصوص اراضی حاصلخیز، از مهمترین نتایج ناشی از این روند است (سعیدی و سلطانی، 1390).