عنوان تحقیق: بررسي تطبيقي تجديدنظر احكام كيفري در حقوق ايران و انگليس

فرمت فایل: word

تعداد صفحات: 225

شرح مختصر:

اگر چه در گذشته فرض براين بود که قاضي مصون از خطا و لغزش است و حکم صادره توسط وي عين حق و عدالت مي­باشد. ولي امروزه، اين انديشه و با ارتقاء سطح دانش و آگاهي بشر و به موازات آن ، با توسعه علم قضا و قضاوت ، اعتبار و صلابت پيشين خود را از دست داده است. و اين تفکر ظهور پيدا کرده است که اگر چه لازم است قاضي مشرف به تمام امور باشد با اين حال وي يک انسان است و به حکم انسان بودنش همواره در معرض لغزش و خطا قرار دارد. لذا جايز نيست فرد بي گناه ، به گناه ناکرده اي گرفتار آيد. و مجازات شود و از اين رو ضروري بود ، ترتيبي مقرر گردد و مکانيزمي در جهت اصلاح بي­مبالاتي ، قصور و يا اعمال نظر قاضي ايجاد گردد. تا بدين وسيله دستگاه عدالت کيفري ، از مسير اجراي عدالت منحرف نگشته و بي­جهت حقوق و آزادي هاي افراد را به مخاطره نيافکند بدين ترتيب بود که ، زمينه و بستر براي اينکه هر دعوايي بتواند دو بار مورد قضاوت قرار گيرد ، فراهم گشت . به گونه اي که امروز ، تجديد نظر احکام کيفري به عنوان يکي از طرق اعتراض به احکام در نظام هاي حقوقي دنيا و سيستم قضايي اکثر کشورها به رسميت شناخته شده است[1]. و به عنوان يکي از عناصر تشکيل دهنده دادرسي عادلانه و از اصول ارزشمند دادگستري سالم و حقوق بشري محسوب مي­گردد.[2]

از لحاظ لغوي ، تجديد نظر يعني در امري يا نوشته­اي ­دوباره نظر­کردن ، و يا نوشته­اي را مورد بررسي مجدد قرار دادن مي­باشد[3]. و در علم حقوق منظور از تجديد نظر، دوباره قضاوت کردن امري است که بدواً مورد قضاوت قرار گرفته است. و به عبارت ديگر نوعي مميزي و بازبيني اعمال دادگاه بدوي مي­باشد. [4] تأسيس مزبور که يکي از طرق معمول و عادي اعتراض به احکام کيفري محسوب مي گردد. در حقوق ايران، همواره و از زمان تصويب قانون اصول محاکمات جزايي به رسميت شناخته شده بود. و اما پس از انقلاب و با ظهور و شيوع اين انديشه که تجديد نظر احکام برخلاف موازين شرعي مي باشد. ممنوع اعلام گرديد. و بدين ترتيب در طول سالهاي 1361 تا سال 1367 هيچ حکمي قابل تجديد نظر نبود. و احکام صادره از دادگاه بدوي قطعي تلقي مي گرديدند. اما به رغم آن­همه اصرار بر قطعيت آراء که به نوعي افراطي بودند ديري نپاييد که آن افراط به تفريط منتهي گشت. چرا که از سال 1367 تا کنون مقنن از ديدگاه پيشين خود کاملاً منصرف گرديده و با وضع مقرراتي در اين خصوص ، نه تنها حق تجديد نظر خواهي اصحاب دعوي را مورد پذيرش قرار داده است بلکه قطعيت احکام کيفري را حتي پس از مرحله تجديد نظر مخدوش ساخت.

بنابراين در اين تحقيق بر آنيم تا ضمن تبيين و تشريح رويکرد افتراقي قانونگذار ايراني در زمينه تجديد نظر احکام کيفري ، قواعد و مقررات آن را در پرتو قوانين موضوعه مورد بررسي و مطالعه قرار دهيم. در همين راستا ، با عنايت به اين که يکي از شيوه هاي سازنده و کارآمد جهت اصلاح و تکميل قوانين و ساختار نظام قضايي هر کشوري مطالعه تطبيقي نظام هاي حقوقي ساير کشورها و بهره گيري از دستاوردها و نتايج تحقيقات آنها مي باشد[5] لذا در اين پايان نامه سعي گرديده است. تا سيستم تجديد نظر حقوق انگليس مورد مطالعه و بررسي قرار گيرد تا بدين وسيله ، خلأها و ايرادات موجود در سيستم تجديد نظر حقوق ايران مورد شناسايي قرار گرفته و با بهره گيري از دستاوردهاي مفيد و علمي ، در راستاي رفع آنها اقدام نمود.

 

1- معرفت؛ محمد هادي، تجديد نظر در احکام دادگاه ها در فقه اسلام(فصلنامه حق، دفتر چهارم، سال 64 ص 97)

2- در اين خصوص رک: به ماده 2 پروتکل شماره 7 که در 22 نوامبر 1948 به کنوانسيون اروپايي حمايت از حقوق بشر و آزادي هاي اساسي افزوده شد.

3- معين: دکتر محمد، فرهنگ فارسي(تهران، انتشارات امير کبير، چاپ چهارم، 1360) ، ج2، ص 1209

4- شمس، دکترعبدالله، آيين دادرسي مدني، (تهران، نشر ميزان، چاپ اول، 1381)، ج2، ص 346

1- خوئيني؛ دکتر غفور، درآمدي بر حقوق تطبيقي، (تهران، انتشارات زهد، 1378) ص 78

فهرست مطالب

علايم اختصاري 1

مقدمه 2

الف) طرح بحث 2

ب) اهميت موضوع و علت انتخاب آن 3

ج) سوالات پايان‌نامه  4

د) فرضيات پايان‌نامه  4

ه) روش تحقيق 5

و) پلان كلي 5

بخش نخست

تجديدنظر در احكام كيفري: سيرتحول، مفهوم و مباني، خصوصيات و آثار

فصل‌اول: فرايند تكوين و تطور تجديدنظر احكام كيفري  7

مقدمه  7

مبحث اول: سير تكوين و تطور تجديدنظر احكام كيفري در حقوق ايران 8

گفتار اول: تجديدنظر احكام كيفري قبل از انقلاب اسلامي ايران 8

بند اول: قوانين موقتي اصول محاكمات جزايي 9

بند دوم: قانون تسريع دادرسي و اصلاح قسمتي از قوانين دادگستري 11

بندسوم: قانون اصلاح پاره‌اي از قوانين دادگستري 12

گفتار دوم: تجديدنظر احكام كيفري پس از انقلاب اسلامي ايران 13

بند اول: الغاء نظام تجديدنظر احكام كيفري 13

الف: آيين نامه دادسراها و دادگاه هاي انقلاب 13

ب: لايحه قانوني تشكيل دادگاه‌هاي عمومي 14

ج: قانون اصلاح موادي از قانون آيين دادرسي كيفري 14

بند دوم: احياء نظام تجديدنظر احكام كيفري 20

الف: قانون تعيين موارد تجديدنظر احكام و نحوه رسيدگي‌ آن‌ها 20

ب: قانون تشكيل دادگاه‌هاي كيفري يك و دو شعب ديوان عالي كشور 21

ج: قانون تجديدنظر آراء دادگاه‌ها  22

بند سوم: وضعيت كنوني تجديدنظر احكام كيفري 24

الف: قانون تشكيل دادگاه‌هاي عمومي و انقلاب 24

ب: قانون آيين دادرسي دادگاه‌هاي عمومي و انقلاب در امور كيفري 25

ج: قانون اصلاح قانون تشكيل دادگا‌ه‌هاي عمومي و انقلاب 25

مبحث دوم : سيرتكوين و تطور تجدينظر احكام كيفري در حقوق انگلستان 27

گفتار اول: بررسي فرايند تحول و تطور تجديدنظر احكام صادره از دادگاه جزا 27

گفتار دوم: بررسي فرايند تحول و تطور تجديدنظر احكام صادره از دادگاه صلح(مجستريت) 30

فصل دوم: مفهوم و مباني تجديدنظر 32

مقدمه  32

مبحث اول: تعريف و ماهيت تجديدنظر 33

گفتار اول: تعريف تجديدنظر  33

بند اول: تعريف لغوي  33

بند دوم: تعريف اصطلاحي  33

گفتار دوم: ماهيت تجديدنظر  35

بند اول: طرق اعتراض به احكام كيفري 35

بند دوم: انواع تجديدنظر  36

الف: تجديدنظر عام  36

ب: تجديدنظر خاص  37

مبحث دوم‌: مباني تجديدنظر  40

گفتار اول: مباني نظري تجديدنظر  40

بند اول: دلايل موافقين تجديدنظر  40

الف: جايزالخطابودن قاضي  41

ب: تضمين حقوق اصحاب دعوي  42

بند دوم: ادله مخالفين  43

الف: فقدان مبناي صحيح عقلي و فلسفي 44

ب: مردود بودن حكومت يك دادگاه بر دادگاه ديگر 44

ج: كاستن از ارزش و اعتبار دادگاه بدوي 45

گفتار دوم: مباني عملي تجديدنظر  46

بند اول: دلايل موافقين تجديدنظر  46

الف: تجديدنظر موجبي براي جلب اعتماد عمومي 46

ب: اثر پيشيگرانه تجديدنظر  47

ج: تجديدنظر موجبي براي وحدت رويه قضايي 47

د: پيش‌بيني سيستم تجديدنظر در نظام‌هاي متمدن دنيا 47

بند دوم: دلايل مخالفين تجديدنظر  48

الف: حكومت سيستم دلايل معنوي 48

ب: عدم امكان از سر گرفتن محاكمه در مرحله پژوهش 49

ج: ناكارآمدي روش متداول در دادرسي‌هاي پژوهش 50

د: محل وقوع دادگاه تجديدنظر  51

ر: كاهش،(تزلزل) اعتبار احكام دادگاه‌ها 51

ز: دلايل جديد در مرحله تجديدنظر 52

س: تجديدنظر موجبي براي بلاتكليفي و ايجاد تسلسل 52

ش: تجديدنظرموجبي براي سوءاستفاده 53

فصل سوم: خصوصيات و آثار تجديدنظر  56

مقدمه  56

مبحث اول: خصوصيات تجديدنظر 57

گفتار اول: تجديدنظر و طرق عادي اعتراض 57

بند اول: تجديدنظر و واخواهي  57

بند دوم: تجديدنظر و پژوهش  61

گفتار دوم: تجديدنظر و طرق فوق‌العاده اعتراض 63

بند اول: تجديد نظر و فرجام  63

بند دوم: تجديدنظر و اعاده دادرسي 65

بند سوم: تجديدنظر و شعبه تشخيص 69

بند چهارم: تجديدنظر و اعتراض از طريق رئيس قوه‌قضائيه 77

مبحث دوم: آثار تجديدنظر  79

گفتار اول: اثر تعليقي تجديدنظر  79

گفتار دوم: اثر انتقالي تجديدنظر  82

بند اول: برحسب موضوع مورد اعتراض 84

بند دوم: بر حسب عنوان تجديدنظرخواه 86

الف: تجديدنظرخواهي دادستان  87

ب: تجديدنظرخواهي محكوم‌عليه  88

ج: تجديدنظرخواهي مدعي خصوصي 91

گفتار سوم: ممنوعيت طرح ادعاي جديد در مرحله تجديدنظر 93

بخش دوم

تشكيلات، تشريفات، صلاحيت و نحوة رسيدگي مراجع تجديدنظر

فصل اول: ساختار و صلاحيت مراجع تجديدنظر  97

مقدمه  97

مبحث اول: ساختار مراجع تجديدنظر 98

گفتار اول: مراجع تجديدنظر شكلي 98

بند اول: ديوان عالي كشور  98

الف: قسمت شعب ديوان عالي كشور 100

ب: دادسراي ديوان عالي كشور  101

بند دوم: دادگاه عالي عدالت  103

گفتار دوم: مراجع تجديدنظر ماهوي 105

بند اول: دادگاه تجديدنظر  106

بند دوم: دادگاه جزا  111

مبحث دوم: احكام قابل تجديدنظر و موارد صلاحيت مراجع تجديدنظر 115

گفتار اول: احكام قابل تجديدنظر  115

بند اول: قطعيت و عدم قطعيت احكام 115

بند دوم: اصل تاثير دعوي عمومي و خصوصي بر يكديگر 121

گفتار دوم: موارد صلاحيت مراجع تجديدنظر 123

بند اول : موارد صلاحيت مراجع تجديدنظر شكلي 123

الف: موارد صلاحيت ديوان عالي كشور 123

ب: موارد صلاحيت دادگاه عالي عدالت 132

بند دوم: موارد صلاحيت مراجع تجديدنظر ماهوي 134

الف: موارد صلاحيت دادگاه تجديدنظر 134

ب: موارد صلاحيت دادگاه جزا  138

فصل دوم: شرايط و تشريفات تجديدنظر 140

مقدمه  140

مبحث اول: تنظيم و تقديم درخواست تجديدنظر 141

گفتار اول: تنظيم درخواست تجديدنظر 141

بند اول: شرايط تنظيم درخواست  141

الف: دادگاه تجديدنظر  143

ب: دادگاه جزا  145

ج: دادگاه عالي عدالت  145

د: ديوان عالي  146

بند دوم: ضمانت اجراي عدم رعايت شرايط تنظيم درخواست 153

الف: شرايطي كه ضمانت اجراي آن رد فوري درخواست است. 154

ب: شرايطي كه ضمانت اجراي آن توقيف درخواست است. 155

گفتار دوم‌: تقديم درخواست  156

بند اول: تكاليف تجديدنظرخواه  156

بند دوم: تكاليف مرجع تقديم درخواست تجديدنظر 159

الف: حالتي كه دادخواست خارج از مهلت تقديم شده باشد 159

ب: حالتي كه درخواست تجديدنظر ناقص تقديم شده باشد 160

ج: حالتي كه درخواست تجديدنظر ناقص در مهلت مقرر و عامل تقديم شده باشد 160

مبحث دوم: اشخاص ذي‌حق و مهلت تجديدنظرخواهي 164

گفتار اول: اشخاص واجد حق تجديدنظرخواهي 164

بند اول: محكوم‌عليه  164

بند دوم: دادستان  166

بند سوم: مدعي خصوصي  167

گفتار دوم: مهلت درخواست تجديدنظر 170

فصل سوم: فرايند رسيدگي و تصميمات مراجع تجديدنظر  174

مقدمه  174

مبحث اول: فرايند رسيدگي و تصميمات مراجع تجديدنظر ماهوي 175

گفتار اول: فرايند رسيدگي و تصميمات دادگاه تجديدنظر 175

بند اول: اعمال و تصميمات دادگاه تجديدنظر در موارد عدم امكان رسيدگي به دعوي تجديدنظر 176

الف: عودت پرونده به دادگاه بدوي 176

ب: صدور قرار عدم صلاحيت  176

ج: صدور قرار رد درخواست  177

د: صدور قرار رد دعوي  177

بند دوم: اعمال و تصميم دادگاه تجديدنظر در موارد امكان رسيدگي به دعوي تجديدنظر 178

الف: نحوه رسيدگي دادگاه تجديدنظر 178

1ـ اجراي ترتيبات مرحله بدوي  180

2ـ اجراي ترتيبات خاص  180

1ـ2ـ اخذ تامين مناسب  181

2ـ2 ـ ضرورت يا عدم ضرورت تشكيل جلسه 182

3ـ2ـ تسهيل حضور زنداني در دادگاه 184

4ـ2ـ قرار تحقيق و معاينه محلي  184

5ـ2ـ استماع ادله جديد  185

ب: تصميمات دادگاه تجديدنظر  187

1ـ تاييد حكم بدوي  187

2ـ تاييد حكم بدوي همراه با اصلاح آن 188

3ـ نقض راي  189

1ـ3ـ صدور راي از دادگاه فاقد صلاحيت 189

2ـ3ـ صدور راي برخلاف موازين شرعي يا قانوني 189

گفتار دوم: فرايند رسيدگي و تصميمات دادگاه جزا 195

بند اول: فرايند رسيدگي دادگاه جزا 195

بند دوم‌: تصميمات دادگاه جزا  196

مبحث دوم: فرايند رسيدگي و تصميمات مراجع تجديدنظر شكلي 198

گفتار اول: فرايند رسيدگي و تصميمات ديوان عالي كشور 198

بند اول: فرايند رسيدگي و تصميمات ديوان عالي در موارد عدم امكان رسيدگي 198

بند دوم: فرايند رسيدگي و تصميمات ديوان عالي در موارد امكان رسيدگي 199

الف: فرايند رسيدگي ديوان عالي كشور 199

1ـ گزارش عضومميز  200

2ـ اعلام تخلف به دادگاه عالي انتظامي قضات 200

3ـ عدم دعوت اصحاب دعوي  201

4ـ اخذ نظر نماينده دادستان كل  201

5ـ ختم رسيدگي  201

ب: تصميمات ديوان عالي كشور  202

1ـ تاييد راي تجديدنظر خواسته  202

2ـ نقض حكم تجديدنظرخواسته  203

1ـ2ـ نقص بلاارجاع  203

2ـ2ـ نقض به لحاظ نقص تحقيقات 204

3ـ2ـ نقض حكم به علت عدم صلاحيت دادگاه بدوي 205

4ـ2ـ نقض و ارجاع  206

گفتار دوم: فرايند رسيدگي و تصميمات دادگاه عالي عدالت 208

بند اول: فرايند رسيدگي دادگاه عالي عدالت 208

بند دوم: تصميمات دادگاه عالي عدالت 208

نتيجه‌گيري و پيشنهاد  210

واژه‌نامه  221

پرونده‌هاي انگليسي مورد استناد  224

منابع و مآخذ 225