عنوان تحقیق: نقش دولت در توسعه ي آموزش رايگان

فرمت فایل: word

تعداد صفحات: 145

شرح مختصر:

امروزه‌ در ميان‌تمامي‌جوامع‌، بهره‌گيري‌از آموزش‌و پرورش‌عمومي‌و آموزش‌عالي‌از اهميت‌خاصي‌برخوردار است‌. علت‌اصلي‌اين‌اهميت‌را بايد در نقشي‌كه‌آموزش‌به‌عنوان‌ابزاري‌براي‌ايجاد يا حفظ‌وحدت‌ملي‌و ارتقاي‌سطح‌زندگي‌مردم‌ايفا مي‌كند، جستجو كرد. در دهه‌هاي‌اخير جهان‌شاهد گسترش‌سريع‌آموزش‌عمومي‌و عالي‌در كشورهاي‌مختلف‌بوده‌است‌.

يكي‌از پديده‌هاي‌مشخص‌قرن‌حاضر گرايش‌عمومي‌به‌آموزش‌و پرورش‌رسمي‌و بهره‌گيري‌از آموزش‌عالي‌براي‌ارتقاي‌سطح‌معلومات‌است‌. اين‌توجه‌در مرحله‌ي‌اول‌از دگرگوني‌نظام‌طبقاتي‌جامعه‌ناشي‌شده‌است‌. در دنياي‌امروز خانواده‌به‌اين‌واقعيت‌پي‌برده‌است‌كه‌همه‌امكانات‌رشد، خاص‌يك‌طبقه‌ي‌معين‌نيست‌و از طريق‌مدرسه‌مي‌توان‌آنچه‌را كه‌در گذشته‌به‌طبقات‌ممتاز جامعه‌تعلق‌داشت‌براي‌فرزند خويش‌نيز تأمين‌كند. در جامعه‌ي‌امروز مهارت‌و تخصص‌از وسايل‌مؤثر تأمين‌زندگي‌بهتر و رفاه‌بيشتر است‌و برداشت‌عمومي‌، مهارت‌و تخصص‌را در تحصيلات‌رسمي‌جستجو مي‌كند.

امروزه‌نگرش‌به‌آموزش‌از نگاه‌حق‌مدارانه‌ريشه‌مي‌گيرد و در بحث‌ «حقوق‌ملت‌» سخن‌از انسان‌است‌، انساني‌كه‌حق‌دارد از اساسي‌ترين‌لازمه‌ي‌زندگي‌خويش‌يعني‌حق‌آموزش‌و پرورش‌بهره‌مند گردد.

توجه‌ي‌دولت‌ها به‌آموزش‌همگاني‌و تأكيد قانوني‌جامعه‌بر وجوب‌اشتغال‌به‌تحصيل‌گروه‌واجب‌التعليم‌از ديگر شاخص‌هاي‌توسعه‌ي‌آموزش‌است‌. انديشه‌ي‌اين‌كه‌دولت‌بايد مسايل‌آموزش‌و پرورش‌را به‌دست‌گيرد، از خواست‌هاي‌همگان‌بوده‌و امر بديهي‌است‌، زيرا عدالت‌و دموكراسي‌اجتماعي‌با گسترش‌آموزش‌و پرورش‌پيوند تنگاتنگ‌دارد. اگر مفهوم‌دموكراسي‌و عدالت‌اجتماعي‌دربردارنده‌ي‌انديشه‌ي‌برابري‌بخت‌و امكان‌موفقيت‌شهروندان‌در يك‌جامعه‌ي‌ملي‌در همه‌ي‌زمينه‌هاست‌، آموزش‌و پرورش‌نخستين‌عامل‌گسترش‌برابري‌و دموكراسي‌اجتماعي‌است‌. چون‌اگر دولت‌فرايند توسعه‌ي‌آموزش‌را به‌دست‌نگيرد و اجرا و انجام‌اين‌كار فقط‌تحت‌كنترل‌بخش‌خصوصي‌قرار گيرد، خواه‌ناخواه‌ثروتمندان‌مي‌توانند از آموزش‌بهره‌گيرند و مستمندان‌از آن‌به‌دور مي‌مانند، دير يا زود اختلاف‌و ناهماهنگي‌هاي‌اجتماعي‌در سطح‌جامعه‌بروز مي‌يابد.

قانون‌اساسي‌جمهوري‌اسلامي‌ايران‌، بعنوان‌مبين‌نهادهاي‌فرهنگي‌، اجتماعي‌، سياسي‌و اقتصادي‌جامعه‌ايران‌براساس‌اصول‌و ضوابط‌اسلامي‌، در اصول‌خود بهره‌مندي‌مردم‌از آموزش‌رايگان‌را در سطوح‌آموزش‌عمومي‌و عالي‌به‌صراحت‌بيان‌داشته‌است‌. اما در جامعه‌چه‌در سطح‌آموزش‌عمومي‌و آموزش‌عالي‌، به‌خاطر افزايش‌رشد جمعيت‌و محدوديت‌منابع‌، امكانات‌دولتي‌به‌اندازه‌نيازهاي‌جامعه‌نبوده‌و اين‌امر موجب‌بي‌توجهي‌به‌حقوق‌مردم‌شده‌است‌.

بنابراين‌در جامعه‌اي‌مبتني‌بر انديشه‌هاي‌اسلامي‌، رفتارهاي‌غيرعادلانه‌روح‌و روان‌هر انسان‌آزاده‌اي‌را جريحه‌دار مي‌سازد.

آنچه‌موجب‌شد تا موضوع‌«نقش‌دولت‌در توسعه‌ي‌حق‌آموزش‌رايگان‌» بعنوان‌كار تحقيقي‌يا پايان‌نامه‌بدان‌پرداخته‌شود، اشتغال‌در كسوت‌دبيري‌آموزش‌و پرورش‌و تعامل‌با اقشار مختلف‌مردم‌و ملاحظه‌ي‌تعارضات‌موجود در سطح‌مراكز آموزشي‌در زمينه‌ي‌تصريح‌آموزش‌رايگان‌در اصول‌قانون‌اساسي‌و رويه‌اي‌خلاف‌قوانين‌و مقررات‌در جامعه‌مي‌باشد. يكي‌ديگر از دغدغه‌هاي‌اصلي‌مردم‌رشد فزاينده‌ي‌جوانان‌متقاضي‌آموزش‌عالي‌و توسعه‌ي‌مراكز آموزش‌عالي‌غيردولتي‌با اخذ شهريه‌هاي‌كلان‌است‌كه‌به‌نوعي‌نقش‌دولت‌را نسبت‌به‌گسترش‌آموزش‌رايگان‌تحت‌شعاع‌قرار مي‌دهد.

در اين‌كار تحقيقي‌در پي‌پاسخ‌به‌اين‌پرسش‌ها كه‌؛

دولت‌در نظام‌جمهوري‌اسلامي‌ايران‌در جهت‌توسعه‌ي‌حق‌آموزش‌رايگان‌چه‌وظايفي‌دارد؟

آيا اخذ وجه‌در سطح‌مدارس‌آموزش‌و پرورش‌به‌عناوين‌مختلف‌خلاف‌مقررات‌است‌؟ راهكار مقابله‌با اين‌معضل‌چيست‌؟

آيا گسترش‌موسسات‌خصوصي‌آموزشي‌چه‌در سطح‌آموزش‌عمومي‌و آموزش‌عالي‌خلاف‌قوانين‌و مقررات‌اساسي‌كشور است‌؟

آيا دولت‌بر تكليف‌خويش‌در قبال‌اصل‌30 قانون‌اساسي‌عمل‌كرده‌است‌؟

چالش‌هاي‌فراروي‌آموزش‌رايگان‌چيست‌؟ آيا هنوز مي‌توان‌از رايگان‌ بودن‌آموزش‌و پرورش‌و آموزش‌عالي‌براي‌همه‌، سخن‌گفت‌؟

بنابراين‌تحقيق‌فوق‌در دو فصل‌؛ 1) حق‌آموزش‌و دولت‌

2) تحليل‌نظام‌آموزشي‌ايران‌و آموزش‌رايگان‌، تقسيم‌شده‌است‌.

در فصل‌اول‌به‌مفهوم‌حق‌و حوزه‌ي‌حق‌آموزش‌و ديدگاه‌اسلام‌و اسناد حقوق‌بشر در قبال‌آموزش‌، همچنين‌مفهوم‌كاركردي‌توسعه‌ي‌آموزش‌ و ماهيت‌دولت‌و كاركرد آن‌در تحقق‌حق‌آموزش‌پرداخته‌شده‌است‌.

در فصل‌دوم‌چالش‌هاي‌فراروي‌آموزش‌رايگان‌و تحليل‌حقوقي‌نظام‌آموزش‌رايگان‌در جمهوري‌اسلامي‌ايران‌ارائه‌گرديده‌است‌.

اميد است‌با بيان‌موارد نقض‌قوانين‌و مقررات‌و ارائه‌راهكار صحيح‌، حقوق‌ملت‌در چارچوب‌ضوابط‌و مقررات‌حاكم‌بر جامعه‌رعايت‌گردد

فهرست مطالب

مقدمه‌: ................................................................................................. 1

فصل‌ اول‌: حق‌ آموزش‌ و تئوري‌ دولت‌ ............................................. 4

بخش‌ اول‌ : مفهوم‌ حق‌ و حوزه‌ ي‌ حق‌ آموزش‌ ................................. 5

مبحث‌ اول‌: تحليل‌ هوفلد از مفهوم‌ حق‌ ............................................... 7

بند اول‌: چهار قلمرو مفهوم‌ حق‌ ......................................................... 8

1- حق‌ - ادعا (مطالبه‌) (Claim-Right) .............................................. 8

2- حق‌ - آزادي‌/اختيار (Liberty/Privilage-Right) ............................ 9

3- حق‌ - قدرت‌ (Power-Right) ..................................................... 10

4- حق‌ - مصونيت‌ (Immunity-Right) ............................................ 10

بند دوم‌: آثار حقوقي‌ مفهوم‌ حق‌ (تحليل‌ مفهوم‌ وظيفه‌ يا تعهد) ........ 12

1. تعهد به‌ وسيله‌ و تعهد به‌ نتيجه‌ .................................................... 13

2. ماهيت‌ تعهدات‌ دولت‌ در قبال‌ حق‌ آموزش‌ .................................. 14

مبحث‌: حق‌ آموزش‌ از ديدگاه‌ اسناد بين‌ المللي‌ حقوق‌ بشر و اسلام‌ 15

بند اول‌: حق‌ آموزش‌ از نگاه‌ اسناد بين‌ المللي‌ حقوق‌ بشر ............... 15

1. اعلاميه‌ ي‌ جهاني‌ حقوق‌ بشر........................................................ 16

2. ميثاق‌ حقوق‌ اقتصادي‌، اجتماعي‌ و فرهنگي‌ .................................. 16

3. ساير اسناد بين‌ المللي‌ حقوق‌ بشر ................................................ 18

بند دوم‌: ديدگاه‌ اسلام‌ نسبت‌ به‌ حق‌ آموزش‌ ................................... 18

1. قرآن‌ و تعليم‌ و تربيت‌ .................................................................. 19

2. سيره‌ ي‌ معصوم‌ و آموزش‌ ........................................................ 21

بخش‌ دوم‌: توسعه‌ي‌ آموزش‌ و تئوري‌ دولت‌ .................................. 23

مبحث‌ اول‌: توسعه‌ي‌ آموزش‌ گامي‌ در جهت‌ توسعه‌ي‌ انساني‌ ........ 24

بند اول‌: سرمايه‌ گذاري‌ آموزشي‌ شاخصي‌ از فرايند توسعه‌ .......... 26

بند دوم‌: ضرورت‌ توسعه‌ي‌ آموزش‌ ............................................... 29

بند سوم‌: رويكرد دولت‌ها در توسعه‌ي‌ آموزش‌ .............................. 32

بند چهارم‌: عدم‌ تعادل‌ توسعه‌ي‌ آموزشي‌ در ايران‌ .......................... 36

مبحث‌ دوم‌: ماهيت‌ دولت‌ و كاركرد آن‌ در تحقق‌ حق‌ آموزش‌ ......... 39

بند اول‌: دولت‌ محدود يا مشروطه‌ ................................................... 40

الف‌) ويژگي‌ دولت‌ مشروطه‌ ............................................................. 41

ب‌) كاركرد دولت‌ مشروطه‌ در توسعه‌ ي‌ حق‌ آموزش‌ .................... 42

بند دوم‌: دولت‌ رفاه‌ .......................................................................... 44

الف‌) بررسي‌ ابعاد اقتصادي‌ و اجتماعي‌ دولت‌ رفاه‌ ......................... 45

ب‌) دولت‌ رفاه‌ و حق‌ آموزش‌ ........................................................... 46

بند سوم‌: دولت‌ طبقاتي‌ ..................................................................... 47

الف‌) ويژگي‌ دولت‌ طبقاتي‌ ................................................................. 47

ب‌) رويكرد دولت‌ طبقاتي‌ و حق‌ آموزش‌ رايگان‌ .............................. 49

بند چهارم‌: مفاهيم‌ دولت‌ در نظام‌ جمهوري‌ اسلامي‌ ايران‌ .............. 51

الف‌) مفهوم‌ دولت‌ اسلامي‌ ................................................................ 52

1- تئوري‌ دولت‌ اسلامي‌ .................................................................. 52

2- بينش‌ دولت‌ اسلامي‌ در زمينه‌ي‌ حق‌ آموزش‌ ............................. 53

ب‌) مفاهيم‌ حقوقي‌ دولت‌ در قانون‌ اساسي‌ جمهوري‌ اسلامي‌ ايران‌ و حق‌

آموزش‌ ............................................................................................. 54

1- دولت‌ در مفهوم‌ حاكميت‌ ............................................................ 55

2- دولت‌ در مقام‌ تصدي‌ ................................................................. 56

فصل‌ دوم‌: تحليل‌ نظام‌ آموزشي‌ جمهوري‌ اسلامي‌ ايران‌ و آموزش‌ رايگان‌ 58

بخش‌ اول‌: چالش‌هاي‌ فراروي‌ آموزش‌ رايگان‌ ................................ 59

مبحث‌ اول‌: فرايند خصوصي‌سازي‌ آموزش‌ .................................... 60

بند اول‌: اهداف‌ و مزاياي‌ خصوصي‌ سازي‌ آموزشي‌ ...................... 61

الف‌) اهداف‌ خصوصي‌سازي‌: .......................................................... 61

ب‌) مزاياي‌ خصوصي‌ سازي‌ محور استدلال‌ مدافعان‌ ...................... 65

ج‌) پاسخ‌ به‌ دلايل‌ موافقان‌ خصوصي‌ سازي‌ .................................... 68

بند دوم‌: شكل‌هاي‌ خصوصي‌ سازي‌ ............................................... 73

بند سوم‌: خصوصي‌سازي‌ آموزشي‌ در ايران‌ ................................. 78

الف‌) خصوصي‌ سازي‌ در آموزش‌ و پرورش‌ ................................. 78

ب‌) خصوصي‌سازي‌ در آموزش‌ عالي‌ ............................................. 80

مبحث‌ دوم‌: تأمين‌ هزينه‌هاي‌ آموزش‌ .............................................. 85

بند اول‌: چه‌ كساني‌ بايد هزينه‌هاي‌ آموزشي‌ را بپردازند؟ ............... 85

بند دوم‌: تأمين‌ منابع‌ مالي‌ آموزش‌ و پرورش‌ ................................. 91

بند سوم‌: آموزش‌ عالي‌ و تأمين‌ منابع‌ مالي‌ ................................... 102

الف‌) وضعيت‌ آموزش‌ عالي‌ از لحاظ‌ كميت‌ .................................... 103

ب‌) راه‌هاي‌ تدارك‌ منابع‌ مالي‌ جديد آموزش‌ عالي‌ ......................... 104

بخش‌ دوم‌: تحليل‌ حقوقي‌ نظام‌ آموزش‌ رايگان‌ در جمهوري‌ اسلامي ايران‌ 109

مبحث‌ اول‌: آموزش‌ رايگان‌ در قانون‌ اساسي‌ ................................ 109

بند اول‌: بررسي‌ صورت‌ مشروح‌ مذاكرات‌ مجلس‌ بررسي‌ نهايي‌ قانون اساسي‌ جمهوري‌ اسلامي‌ ايران‌ 110

بند دوم‌: اصول‌ قانون‌ اساسي‌ و آموزش‌ رايگان‌ .......................... 113

 

مبحث‌ دوم‌: نظام‌ حقوقي‌ آموزش‌ و پرورش‌ (عمومي‌) و آموزش‌ رايگان

......................................................................................................... 115

بند اول‌: آموزش‌ و پرورش‌ دولتي‌ و آموزش‌ رايگان‌ .................... 116

الف‌) آيا سرانه‌ي‌ دانش‌آموزي‌ كفاف‌ آموزش‌ رايگان‌ را مي‌دهد؟ . 116

ب‌) آئين‌ نامه‌ها و مصوبات‌ اداره‌ي‌ مدارس‌ دولتي‌ در رابطه‌ با كمك‌هاي مردمي‌ 118

ج‌) تحليل‌ حقوقي‌ آئين‌ نامه‌ها و تصويب‌ نامه‌هاي‌ مطروحه‌ ............ 120

بند دوم‌: ماده‌ 88 قانون‌ تنظيم‌ بخشي‌ از مقررات‌ مالي‌ دولت‌ و

خودگرداني‌ آموزش‌ و پرورش‌ ...................................................... 123

الف‌) ماده‌ 88 و آئين‌ نامه‌ و تصويبنامه‌ مربوط‌ به‌ آن‌ ................... 123

ب‌) بررسي‌ حقوقي‌ ماده‌ 88 و آيين‌نامه‌هاي‌ مربوط‌ به‌ آن‌ ............ 125

بند سوم‌: مدارس‌ غيردولتي‌ (غيرانتفاعي‌) ...................................... 129

الف‌) قوانين‌، مقررات‌ و دستورالعمل‌هاي‌ مدارس‌ غيرانتفاعي‌ ........ 131

ب‌) آموزش‌ رايگان‌ و مدارس‌ غيرانتفاعي‌ ...................................... 134

بند چهارم‌: آموزش‌ و پرورش‌ خاص‌ (مدارس‌ دولتي‌ با شرايط‌ خاص‌)

......................................................................................................... 135

الف‌) آموزشگاههاي‌ علمي‌ آزاد ...................................................... 136

ب‌) مدارس‌ دولتي‌ با شرايط‌ خاص‌ ................................................ 138

مبحث‌ سوم‌: بررسي‌ حقوقي‌ نظام‌ آموزش‌ عالي‌ در جمهوري‌ اسلامي ايران‌ و آموزش‌ رايگان‌ 140

بند اول‌: قوانين‌ برنامه‌ پنجساله‌ توسعه‌ و آموزش‌ عالي‌ ................ 141

الف‌) مواد قانوني‌ برنامه‌هاي‌ پنج‌ ساله‌ توسعه‌ و توسعه‌ي‌ آموزش رايگان‌ 141

ب‌) نقد قانون‌ برنامه‌ پنج‌ ساله‌ي‌ توسعه‌ در زمينه‌ي‌ آموزش‌ عالي‌ 145

بند دوم‌: دوره‌ها و مؤسسات‌ آموزش‌ عالي‌ زيرنظر وزارت‌ علوم‌، تحقيقات‌ و فناوري‌ 148

الف‌) دوره‌هاي‌ نوبت‌ دوم‌ (شبانه‌) .................................................. 150

ب‌) دانشگاهها و مؤسسات‌ غيردولتي‌ زير نظر وزارت‌ علوم‌ تحقيقات‌ و فن‌آوري‌ 154

1- دانشگاه‌ پيام‌ نور ...................................................................... 155

2- موسسات‌ آموزش‌ عالي‌ غيردولتي‌ غيرانتفاعي‌ ......................... 156

بند سوم‌: دانشگاه‌ آزاد اسلامي‌ ...................................................... 158

نتيجه‌گيري‌: ..................................................................................... 163

فهرست‌ منابع‌ ................................................................................. 170