عنوان تحقیق: اميل دوركيم (بنيانگذار انسان‌شناسي ديني)

فرمت فایل: word

تعداد صفحات: 89

شرح مختصر:

امیل دورکیم ـ را به همراه ماکس وبرـ یکی از دو بنیانگذار اصلی تئوری جامعه شناسی نوین نامیده‌اند. دورکیم چهارچوب وسیعی برای سیستم‌های اجتماعی ایجاد کرد که در جامعه شناسی و تعدادی رشته‌های مرتبط با آن به عنوان یک اصل هنوز باقی مانده است، بویژه در انسان شناسی. حتی آنهایی که اساساً با آن موافق نبوده‌اند. آن را به عنوان یک نقطه عطفی می‌پذیرند. این چهارچوب تحلیل در جریان کار خود دورکیم رشدی اساسی را طی کرد، اما مداوم پیرامون ماهیت سیستم اجتماعی و رابطه آن سیستم با شخصیت فرد تمرکز داشت. تفکر دورکیم غالباً ریشه در تاریخ روشنفکری فرانسه داشت. اگر به گذشته دورتری برگردیم، دکارت [فلسفه دکارتی] و رسو از همه مهمتر بودند و افراد دیگری که در سالهای نزدیک به او بوده‌اند و در تفکر دورکیم اهمیت بسزائی داشته‌اند، سن سیمون و آگوست کنت و استاد وی فوستل دو کولانژ بودند. علاقه دورکیم به روشنفکران معاصر برجسته دیگر کشورها، ویژه آلمان و انگلستان، به طور موثقی ماهیت فرانسوی داشت: راجع به مسائل انسان و جامعه، و این به معنی تحقیر کردن اصالت تفکر فرانسوی نیست. اگر بگوییم آن تفکر یک موقعیت میانجی بین دو جناح اصلی گرایشات متفکر را در بر می‌گرفت. یعنی تجربه گرایی انگلیسی و کارکردگرایی و ایده آلیسم آلمان. به عبارتی صریح‌تر، جامعه شناسی مدرن حاصل ترکیب عناصری هستند که به برجسته‌ترین وجهی در آن دو سنت شکل گرفته‌اند و به نظر می‌رسد ماهیت میانجیگرانه‌اش در زمینه فرانسوی‌اش بوده است که به دورکیم یک محل بارزی برای ابراز وجود دادند و جایگاه و نفوذ دورکیم به طور مؤثری در این ترکیب کمک کرد. در نوشته‌ای که پیش‌رو دارید سعی شده است تمام ابعاد دورکیم که شامل زندگی شخصی و حرفه‌ای، ریشه‌های فکری، آثار دورکیم و مفاهیم کلیدی که در هر اثر مطرح می‌شود، مورد بررسی قرار بگیرند. و نیز تأثیرات دورکیم بر نظام آموزش همگانی فرانسه و تأثیراتی که وی بر رشته انسان شناسی و شاخه‌های این رشته داشته است. و از آنجایی که بیشترین تأثیرات دورکیم بر انسان شناسی از طریق کتاب معروف وی تحت عنوان «صور بنیادین حیات دینی» بوده است. سهم بیشتری به بررسی این کتاب و مفاهیم ارائه شده توسط این کتاب داده شده است. زندگی شخصی و حرفه‌ای دورکیم: امیل دورکیم را باید به عنوان نخستین جامعه‌شناس دانشگاهی کشور فرانسه به شمار آورد. او اگر چه در امور اجتماعی فرانسه به سختی درگیر شده بود، اما سراسر زندگی‌اش تحت تأثیر کار دانشگاهی‌اش قرار داشت. دورکیم مرد دانشگاهی بود که همکارانش هنوز وی را مهمان ناخوانده‌ای می‌دانستند که می خواهد رشته‌ای را تدریس کند که هنوز مشروعیت آن توجیه نشده بود.» (کوزر، 1382 : 204 و 205) دوران زندگی دورکیم با بحرانی از تاریخ فرانسه و اروپا مقارن است. وی در 15 آوریل 1858 در اپینال واقع در لورن متولد شد و در 15 نوامبر 1917 در فرانسه- پاریس درگذشت. دورکیم از تبار یهودی بود و در خانواده‌ای متدین پرورش یافت، پدرش خاخام اعظم بود و زمانی از دورکیم انتظار می‌رفت که پای بر جای پای پدر بگذارد. وی بر آن شد که از این سنت خانوادگی بگسلد و اعلام کرد که لااداری است؛ اما شخصیت سخت متأثر از پرورش اولیه و زندگی دقیق و منضبط اولیه باقی ماند. وی در 18 سالگی به پاریس رفت تا برای دانشسرای عالی درس بخواند. در دانشسرا، در زمره گروهی از روشنفکران برجسته بود. دیری نگذشت که علاقه وی متوجه حوزه فلسفه اجتماعی و سیاسی شد. در اکول نورمال سوپر یور پاریس، وی از دو تن از معلمانش، بوترو و فوستل دوکولانژ متأثر شد. بوترو وی را به مطالعه دقیق آثار کنت هدایت کرد. وی همچنین با مطالعه نوشته‌‌های رنوویه فیلسوف اجتماعی نوکانتی به فلسفه کانت علاقمند گردید. مضامین کانتی بعداً به دفعات در آثار دورکیم ظاهر شدند، او در صور بنیانی حیات دینی کوشید تا صورتی نظام یافته از «کانت گرایی جامعه‌شناختی» را به عنوان نظریه شناخت طرح بریزد. وی بعد از فراغت از تحصیل، سالهای 1882 تا 1887 به تدریس فلسفه پرداخت. و در این میان سال تحصیلی 86-1885 را در آلمان سپری کرد و به مطالعه تحولات معاصر در فلسفه اجتماعی و روانشناسی جمعی در آن کشور پرداخت. در آنجا به درک روشنتر چگونگی واقعیت اجتماعی و پیچیدگی ارگانیک و تحول آن نایل آمد.

فهرست عناوين :

پيشگفتار

زندگي شخصي و حرفه‌اي اميل دوركيم

ريشه‌هاي فكري انديشه‌هاي دوركيم

آثار دوركيم

درباره تقسيم كار اجتماعي (1893)

همبستگي مكانيكي

همبستگي ارگانيكي

وجدان جمعي

تقسيم كار

قواعد روش جامعه شناختي (1894)

واقعيت اجتماعي

قواعد مشاهده وقايع اجتماعي

خصوصيات عمومي روش جامعه شناسي

شيئي كردن

خودكشي (1897)

خودكشي

آنومي

تربيت و جامعه‌شناسي

سوسياليسم (1928)

جامعه‌شناسي؛ فيزيك رسوم و حقوق (دوركيم و دموكراسي)

صور بنيادين حيات ديني (1912)

مفهوم مانا

مفهوم توتم

مفهوم تابو

سالنامه جامعه‌شناسي (1896)

سهم دوركيم در مشروعيت دانشگاهي جامعه‌شناسي

جامعه شناسي دوركيم

جامعه و اخلاق

آينده جامعه

ساختارگرايي دوركيم

تكامل گرايي دوركيم

كاركردگرايي دوركيم

تبين كاركردي

تحليل كاركردي و تحليل تاريخي

تأثير تحليل كاركردي دوركيم بر مكاتيب علوم اجتماعي

تأثير دوركيم بر نظام آموزش همگاني

تأثير اميل دوركيم بر انسان‌شناسي

مردم شناسي فرانسه

انسان‌شناسي ديني

تأثير دوركيم از طريق ديدگاه اثباتي بر انسان‌شناسي

انسان شناسي حقوق

دوركيم، مالينوفسكي و رادكليف - براون

مطالعات ديني دوركيم

تأثير رابرتسون اسميت بر رهيافت مذهبي دوركيم

هدف دوركيم در كتاب صوربنياني حيات ديني

اهميت تاريخ در بررسي امر دين

تعريف دين

اعتقادهاي ديني

باورهاي ديني

جادو و دين

جان پرستي

نقد دوركيم به نظريه جان پرستي

طبيعت پرستي

انتقاد دوركيم به نظريه طبيعت پرستي

توتم‌پرستي به عنوان دين بنياني

كاركرد دين از نظر اميل دوركيم

دين و همبستگي

دين و نظريه اجتماعي دوركيم

دوركيم و دگرگوني دين

دين و نظريه معرفت

مبناي جامعه‌شناسي معرفت دوركيم

كلام آخر

منابع